পাতা:কাদম্বরী (হরিদাস সিদ্ধান্তবাগীশ).pdf/৫৮

উইকিসংকলন থেকে
এই পাতাটির মুদ্রণ সংশোধন করা প্রয়োজন।

कथासुखे चण्डालवान्यावणनम् । ३७ दूषिताम्, (द) अमूर्तामिव स्यर्शवजिताम, (ध) आलेख्यगतामिव दर्शनमात्रफलाम्, (न) मधुमास-कुसुम-समृष्टिमिव अजातिम, (१) (प) अनङ्ग-कुसुमचापलेखामिव सुष्टिग्राह्यमध्याम्, (फ) यचाधिपलचोमिवालकोोब्रासिनीम, (ब) भचिरोपृरूढ़ (२)यौवनाम्, अतिशयरूपाकृतिम्, अनिमिष (२)लोचनो ददण(म)) (थ) निद्रामिति । निद्रमिव लोचनयाड़ियों परमसौन्दर्यान् कामिनां नयनाकषि चौम् भन्यत्र मुद्रण सन्यादनेन नयनब्बत्तिरीधिनौम् । (द) अरण्यिति । चरणकमलिनौमिय वन्यपझिनौमिव मातङ्गकुसैन चण्डालव शैन तद्भव बीत्पत्तिक तयैत्यथ दूषित निदिताम् अन्यत्र मातज्ञकुलैन इति चॆन दूषितां विमद्दि ताम् । मातङ्ग श्वपचे गञ्ज इति मेदिनी । (ध) अमूर्तामिति । अमूर्ता मूत्ति रहिता बुडिसानिव अण वजि त देइसयीगरहिताम् दिवार्कौत्ति मुदक्याच पतित सूतिकां तथा । शव तत्स्य टिनचव स्य इा खानेन शुध्यति ॥ इति मनुना चण्डालस्प्रश खान विधानादिति भाव । अन्यत्र तु स्यशों व शेषिकीतास्वगिन्द्रियग्राही गुणविशेषप्त न वजि तां रहितां तन्झते बुडरपि गुणत्व न गुणादिनि गुणक्रिय इति भाधापरिच्छदादिति भाव । (न) थालेपयति । भालेख्यगता चित्रस्थिता पुतलिकामिव दभ नमात्र केवल वलोकनमेव न तु सगभीगा दिक फल यखाताम् एकत्र चण्डालत्वेन तत्सम्रीगादिनिषेधात् अन्यत्र तु मृत्य भावेन तत्सीगाद्मसंभवाद्दिति भाक् । (प) मथ्विति । मधुमासस्य च व्रमासस्य कुसुझसमृद्धि पुष्पसभ्यत्-निव अजाति मन्वादिपरिगणितब्राह्मणल्वादि जातिरहिताम् धन्वत्र আলীকদবিদ রায়ৰ चविंी व'श्नस्वक्षी क्षचौ द्विजातय । चतुध एकाशीतिस्तु शूद्वैी नाति तु पञ्चम ॥ ) इति झशुना विश्ङ्खाखाद्दौलां जातिंौलल्वीत न स्याष्जातँौ वसन्त--- ति खाशि्रत्य दप ऐ कविसमयप्रसिड़श ति भाव । (फ) धनब्बति । भनङ्गस्य मदनस्य कुसुमचापलेखां पुष्पधनुख तामिव मुष्टिना याश्री यहौतु शक्यो मध्य कटिदेशी मध्यभागश्च यस्यास्ताम् । एतेन वाटिदॆशस्य नितान्तक्ष्यन्वसतिक्षीमलत्वचि यज्धते । (क) यचेति । यचाधिपख कुवरख लकी सम्पदमिव चलकरु.ए कुन्तल उहासते शीमते भखकायां तदाख्यायां नगर्याञ्च उद्भासते या ताम् । স্বৰ্গবাসিনী রমণীর যেমন ভূতল স্পর্শ হয় না, চণ্ডালকুমারীবও তেমন সৎকুলে উৎপত্তি হয় নাই , (থ) নিদ্রা যেরূপ নয়নের বৃত্তি বোধ করে সেও সেইরূপ নয়ন আকষণ কবিতেছিল , (দ) বনজাত পদ্মিনী যেমন হস্তিযুগের মর্দনে দুষিত হয় সেও তেমন চণ্ডালবংশে জন্মগ্রহণ করায় দূষিত ছিল , (খ) মূৰ্ত্তিহীন বুদ্ধর ন্যায় তাহার স্পর্শেব সম্ভব ছিল না , (ন) চিত্রিত পুত্তলিকার ক্ষায় তাহারও দর্শনমাত্রই ফল ছিল , (প) চৈত্রমাসজাত কুসুমসমূহের মধ্যে যেমন জাতীকুসুম থাকে না তাহতেও তেমন কোন জাতি ছিল না , (ফ) কামদেবে পুষ্পময় ধন্থর স্থায় তাহাবও মধ্যদেশ মুষ্টিতে গ্রহণ করা যাইত, (ব) কুবেরের সম্পত্তি যেমন অলক৷ নগরীতে শোভিত সেও তেমন কুন্তলকলাপে শোভিত হিল , (ভ) এবং সে নবযুবতী ও পরমরূপবর্তী ছিল । (१) विजातिम् () उपाध्ढ़ । (२) चनिमेव ।