পাতা:বাঙ্গালা ভাষার অভিধান (প্রথম সংস্করণ).djvu/৭০

উইকিসংকলন থেকে
এই পাতাটির মুদ্রণ সংশোধন করা প্রয়োজন।

चड़ि অতিৰক্ট (ওজিাতি) । অতি ৰঞ্জি-আতি +षउँौं ( cष विमावांम थां८क ) ] दि१, जज्वमकांग्रैौ ? बठिंजाबकांग्रैौ । অতিবর্ভুল (ওজিবার্তুল্) ( অতি স্থতি শক্তি) বৰ্ত্তল (নিত্য সমাস ) ] ধি, পু, বঁটুল কড়াই মটর कक्लॉरै | অতিবল (ওতিৰ [অতি ৰল বাহার-ৰং] ৰিণ, অত্যন্তবলশালী। স্ত্রী, অতিৰল । छाडिवल ( eऊि ) बी, विवाभिज षषि कईक মহর্ষিকৃশাখের নিকট হইতে প্রাপ্ত বিদ্যার্বিশেষ । এই বিদ্যাধিকারীর অনশন জনিত ক্লেশ হয় না । তাড়ক রাক্ষসীকে বধ করিৰার নিমিত্ত ৰিশ্বামিত্র शृथ्रम ब्रांम লইয়া যান তখন তিনি উাহাদিগকে এই বিদ্যা দান করিয়াছিলেন । --রামায়ণ ।

  • 1 stszorgani : Sida rhombifolia. ৬ । গোরক্ষ চাকুলিয়া ; নাগৰলা : Hedysarum, Sida spinosa.. ৪ । ৰিণ, স্ত্রী, অতিশয় বলশালিনী । পুং, অতিৰল ।

অতিবাড় (ওডিৰাড় ) ( অতিবৃদ্ধি শত্ৰজ | ৰি, অত্যধিক বৃদ্ধি ; অধিক স্পৰ্দ্ধিত হওয়া । অত্যন্ত দন্ত । প্র—“অতিৰাড় ৰেড়ো না ঝড়ে পড়িৰে, অতি । ছোট হয়ে না ছাগলে মুড়িৰে ।” –প্রবচন । অতিবাত (ওতিৰাতৃ) ৰি, ৰুড় । অতিবাদ (ওতিবাদ) । অতি+বদ ( ৰল! ) +ঘঞ ] বি, পুং, অত্যুক্তি ৷ ২ ৷ অপ্রিয় বা কঠোর স্বাক্য । অতিবাদী (ওতিৰাদি ) ( অতিৰাদি-অতি ( वङिक्वभ ) +बांौ ( cष बप्ल) ] वि१, cय অপরকে অতিক্রম করিয়া বলে ৰ অপরের মত খণ্ডন করির নিজ মত স্থাপনা করে। ২ । অত্যুক্তিকারী। । অতিবাহন (ওতিৰাহোন) [ অতি+বাহি ( ধাপন করা ) +অন ( ভাৰে ) ৰি, ক্লীং, যাপন : কাটান : ক্ষেপণ । তিবাহিত ( ওতিৰাহিতে ) ( অতি+ৰাহি ( बांझ्न ) + ठ ( करॐ ख) ] ३ि१, थांश ক্ষেপণ করা হইয়াছে ; ঘাপিত । • মতিবিকট ( ওতিৰিকটু ) { অতি—কিট ( নিত্য ) ] ৰিণ, অতিভয়ানক । ২ । ৰি, পুং, ছুইহন্তী। ' ক্তিবিশাল (ওডিৰিশাল্) ( অতি (অক্তি भद्र) क्निॉल (क्ङ्गिठ ) निठा ] वि. ५९, অতিশয় বিস্তৃত ; বৃহদাকার ; সুবিশাল । उिद्द्विषां [रिः-बोर्डं ।। ०डलू-ठिरम्। (5) ३ि, ब्लौ, बांडई5 3 Aconitum heterophyllum. তিবিধাণ (ওতিৰিশন) ( অতিশয় বিষাণ (मृत्र) बांशंङ्ग-क्द] ,ि गश्षि । ●ማ অতিবৃত্ত (ওতিবৃত্ত ) ( অভি=অতিক্রান্ত+ বৃত্ত ( বৃৎ=বিদ্যমান থাকা +ক্ত, কৰ্ম্মে) ] ৰিণ, श्रृंख : অতিক্রান্ত । অতিবৃষ্টি (ওতিবৃশটি) । অতি ( প্রয়ো জনাতিরিক্ত) বৃষ্টি (নিত্য) ] ৰি, স্ত্রী, শস্যাদির স্বালিজমক অত্যধিক বর্ষণ : অতিরিক্ত ধর্ষণ । অতিবেল (ওতিবেল্) ( অতি ( অতিক্রম্ব ) +ষেলা=সীমা অর্থাৎ যে সীমাকে অতিক্রম করিয়াছে—২য় তৎ]ৰিণ, কী, অসীম : অধিক। ২ । ৰেলাভূমি অতিক্রমকারী। অতিব্যগ্র (ওতিৰ্যাগ্র ) [ অতি ( অতিশয় ) ব্যগ্র ( ব্যস্ত)— নিত্য ] ৭ি, অতিশয় ব্যস্ত ; खाडाखु यदौम्र । - অতিব্যাপ্তি (ওডি) { অতি+ৰ্যাপ্তি] ধি, স্ত্রী, অত্যধিক ব্যাপকতা । প্র—দাক্ষিণাত্যে কয়েকজন ৰৈঞ্চৰ উত্তর পশ্চিম দেশে কতিপয় শৈৰ এৰং ৰঙ্গে করেকজন বৈষ্ণৰ দেখিয়া যদি কেহ বলেন ভারতের অধিৰাসীরা হিন্দু তাহা হইলে অতিৰাপ্তি দোষ হয়। ২ । [দর্শন শাঞ্জে ] অলক্ষ্যে লক্ষণের অনুগমন : বিশেষ লক্ষণ সামান্য লক্ষণায় ব্যাপ্তি । over-comprehension ; extension of a definition beyond the ilmits covered by the objects defined. (Ganguli) অতিভক্তি (ওতিভোক্তি) [অতি (অক্তি রিক্ত ) ভক্তি ] ৰি, স্ত্রী, অসঙ্গত ভাৰে অধিক ভক্তি ; আন্তরিকতার সীমা অতিক্রম করিয়া যায় যে ভক্তি । ৰিণ, অতি ভক্ত । অতিভক্তি চোরের লক্ষণ—অত্যধিক ভক্তি দেখাইরা বিশ্বাসভাজন হইতে পারিলে চুরির স্ববিধা হয় স্বতরাং তাছা চোরের পরিচায়ক । অতিভার (ওতিভার ) { অতিশয়িত ভার (নিত্য) । বি, পু, অতিগুরুত্ব ; অত্যন্তভার ; গুরুভার। অতিভারাক্রান্ত ( ওতিভারাক্রান্ত ) [ অতিশয় ভার দ্বারা আক্রান্ত, ৩য় তৎ ] ষিণ, অতিশয় ভারপীড়িত ৷ ২ ৷ যে অতিশয় দায়িত্ব গ্রহণ করিয়াছে । অতিভূত (ওতি) বিণ, অতি যত্নে পুষ্ট বা পরিপালিত । ২ । যে অতিভোজন করিয়াছে । স্ত্রী, অতিতৃত । অভিভোজন (ওতিভোজন) [ অতিশক্তি ভোজন (নিত্য ) ] ৰি, ক্লী, অপরিমিতভোজন : গুরুতর ভোজন । অতিমঙ্গল্য (ওতিমংগোল্লে) অতি+মঙ্গল* ৰ (সাধু (উৎকর্ষ) অর্থেক্য )—সকল মঙ্গল वाश गांधू व उउम ] क्,ि ५९, क्षिवृक् । ২ । ৰিণ, অত্যন্ত মঙ্গলকারক। স্ত্রী, अठिभत्रलाr । e जछि অতিমৰ্ত্ত্য (ওতিমাত ) (জতি—মর্ত্য-মানুয়] ৰিণ, লোকাতীত ; অতিমাগুৰ (দ্রঃ ) । অতিমাত্র (ওতিমাৎত্রে) [অতি ( অতিক্রম ) +মাত্রা ( জল ) অর্থাৎ যে মাত্রাকে অতিক্রম कप्रिंग्रांटझ्-२ब्रां छ९ ? किन्वां यठिङ्गांख शांजां বৎ কর্তৃক, ৰং ] ৭ি. অত্যন্ত ; অতিশয় ; অত্যধিক ; অতিরিক্ত । প্রঃ—“রাম ও জানকী শ্রবণমাত্র অতিমাত্র ব্যগ্র ইয়া কহিলেন,”—বিদ্যাসাগর (সী, ধ) । ढी, एयडिभांद्ध । অতিমান (ওতিমান) [ অতি ( অতিশয়) +মান ( অভিমান) { ৰি, পুং, অভিমান ; অনুচিত মান । ২ । [অতি ( অতিক্রান্ত ) +মান ( মাপ ) ]ৰিণ, পরিমাণাতিরিক্ত । অতিমানুষ (ওতিমানুশ, ) ( অতি ( অতিক্রম ) +মানুষ—অর্থাৎ যে মনুষ্য চরিত্রকেও एषयिष र्त्विब्रांश् ; २नां एठ९ ] बॆि१, wofow ; conforêts superhuman. [ অতিদৈৰ জঃ ] e অতিমামুৰ্ষিক (ওতিমানুশিক্ ) { অতি— भन्नुश+ईक (३ममएर्ष, कि) ] ৰিণ, অতিমানুষ জ: । অতিমুক্ত (ওতিমুক্ততে) [অতি ( অতিক্রম +মুক্ত—অর্থাৎ শুক্লবৰ্ণ পুষ্প হেতু যাহা মুক্তাকেও অতিক্ৰম করিয়াছে—২য় তৎ ] ৰি, পুং, মাধৰীলত । ২। [(ওতিমুক্ত)অতি+মুক্ত (মুচ =মুক্তহওয়া +ক্ত) অর্থাৎ গত বা কৈবল্য মুক্তি প্রাপ্ত ] ৰিণ, ত্রি ঃ নিৰ্ব্বাণ মুক্তিপ্রাপ্ত। ৩ । সঙ্গী রহিত । ৪ ৰন্ধ্যা । অতিমুক্তক (ওতিমুক্তৰু )ৰি, পুং, তিনিশ

    • : mountain ebony. ২ । গাৰগাছ । ৩। নবমল্লিকা বিশেষ ; মল্পিী । s wto-ool ; double jasmine. অতিমোদী (ওতি ) ( অতি (=অতিশয় ) +cभॉन (=थांनम) यर्थ९ यांझां★ शंक অতিশয় আনন্দোন্তৰ হয়—ৰং ] ধি, স্ত্রী, Rofri ; crefs : Rosa moschata . jasmimum arboreầm. ২ । ৰিণ, অতিশয় আনন্দমুক্ত । অতিরক্ত (ওতিরস্কৃতে) অতিপতি রক্ত (লালবৰ্ণৰ অনুরক্ত )—নিত্য ] ৰিণ, অতিশয় Giffons; tigato; dark red purple. ২ । অতিশয় অনুরাগ ভাজন ; অত্যন্ত অনুরক্ত বা আসক্ত । অতিরথ (ওতিরঞ্চ ) { অতি (অতিক্রান্ত) রখ (রধারোহী সেনাকে ) ২তৎ ] ধি, পুং, ংখ্য যোদ্ধার সহিত যুদ্ধ করিতে সমর্থ যোধ বিশেষ ; মহারথী অপেক্ষাও ক্ষমতাশালী । অfতরম্য (ওতিরোমে) [ অতি (অতিশক্ষিত) রম্য ( নিত্য ) ] বি, ক্লী, অতিশয় মনোজ্ঞ । অভিরসা ( ওভিরশ ) [ অতি ( অতিশল্পিত )