».“,“ » » у " भशैरन étीcर्णनं ग्रंभ कब्रिटङ गमर्ष, uई अछ भै जकन एक्च नांकण मांtब वाङ इन । (बिकूशू 8 अश्नं १० जा ) মহাভারত মণ্ডে, নীলঙ্কাজের পঞ্চম পুরুষে হৰ্ষাৰ্থ রাজপদ <थांश्व श्न । हेमि शछिनांगूबब्रांब अबशैक्लनूम कtऋब्र बाक्लन-- ক্ষীয় ছিলেন, শুকুর পর সম্বরণ হস্তিনাপুরের সিংহাসনে অভিষিক্ত इन । श्रीरत्रब्र नैiफ़ भूत्व झ्नि, डिनि वगिष्ठम, जांभांब्र (गक) शूयनं१ ( अगम्) ब्रांशा”ईtशभर* नभर्थ। ५हे शहैtठहे हर्षीएचब्र यश्*५ब्रभ१ ‘नाकtन' नाम अखिश्ऊि शहेब्रश्नि । (२) इब्रिदशाश्व इर्दीचं शांटन बांशांच ७ईक़* नांम गिषिड अॉरश् । ॐाशंद्र भूगणन, ऋअश, बूइनिबू, शरीनग्न ७ कृमिनांव मांप्य नैiही মহাবীর্যাশালী অময়তুল্য পুত্র ছিল । সেই পঞ্চপুত্র হইতেই এই প্রদেশের নাম পঞ্চাল হইয়াছিল । মহাভারত পাঠে আমরা অবগত হই যে, এই পঞ্চাল** विद्रांशैौ रुहैयां अांडूहांमैौद्र जरब्रभंटक इक्षिनांगूब इहेष्ठ उज्iिरैश्ा।। ८णन । मङखिः॥ ११गणघटिब्र नेिगिळूर्मिं *श्tण মামে প্রসিদ্ধ * । তন্ত্ৰে দেখিতে পাওয়া যায়— "কুরুক্ষোৎ পশ্চিমেৰু তথা চোত্তরভাগতঃ। ইন্দ্রপ্রস্থান্মহেশানি দশযোজনকম্বরে ॥ পঞ্চালদেশে দেবেশি সৌন্দর্য্যগৰ্ব্বভূষিতঃ ” (শক্তিসঙ্গম ) কুরুক্ষেত্রের পশ্চিম এবং ইন্দ্র প্রস্থের উত্তরে বিংশ বোজন বিস্তৃত এই পঞ্চাল দেশ । বর্ধমান অযোধ্যাপ্রদেশের ও দিল্লীনগরের উত্তরপশ্চিমস্থ १शनशैब्र खेडब्रउँौद्रराउँौं शांनभमृश् dहै ब्रांtछाग्न अखर्श७ ছিল। মহাভারতের সময়ে এই জনপদ হিমালয় পৰ্ব্বত হইতে চম্বল নদী পর্যন্ত বিস্তীর্ণ ছিল । অতি প্রাচীন বৈদিক গ্রন্থাদিতেও পঞ্চালরাজ্য ও তথাকার অধিপতি রাজগণের উল্লেখ দেখা যায় { । রামায়ণে লিথিত আছে,— “তে হস্তিনাপুরে গঙ্গাঃ তীত্ব প্রত্যন্মুখা যযুঃ। পাঞ্চালদেশমালাদ্য মধ্যেন কুরুজাঙ্গলম্ ॥” (রামারণ ২।৬৮১৩) (১) “পঞ্চৈতে রক্ষণীয়ালং দেশমিমিতি ন: শ্রতম্ ॥ পঞ্চানাং ৰিদ্ধি পঞ্চালান গ্ৰীষ্টজমপদৈঃ কৃতাঙ্গ। चल१ म:ब्रभt* c७षां***ण ऐंछि शिअrष्ठां: ॥” ( इब्रिग१७२ थ: ) * ननिनिङ्ग इठिकाब्र णिभिग्नाश्न-‘गूनि गठि बढ़छिबग्नित्रबहान छयड: । **णानां२ मिषांtना स्रम"प: **ण। कूब्रवः ।।' 0 DBD BBBDD BBS DDDDBB BBS KS BBDCtSttStgDDS लष्ठभषजां*****॥१, ***ण alछि*ाषा २ts२॥ss, छां★व"aभूब्रां१ s॥२०॥२• 4ष९ बक्रॉसभूझान अकूषणगांtन **॥ss अङ्गछि अरइ "कान (नएनब्र केtन्नष জীছে। . Χ [ છ૭૧ : ] देशtज cवन चश्मान इव० षडयन भिीमग:m उच्चा • गन्ध्यिवर्डौं शांननद्रथांशगब्राहकब्र अडङ्कड हिन । क्रांचाइटऊ जॉदि*प्र्क ( si०७४is*•९s ) नियेिऊ श्रtद्दछ,- * পঞ্চলিয়াৰ পূবত পুত্র গ্রুপদকে শাখাধ্যমের ক্ষত বায়ুনি छब्रशांtबब्र श्रांश्वरम ८७ब्रन कtब्रन । uश्वांटन cजांनीकांप्रीब्र गरिङ •ार्षङ झैँौङ्ग स भषाइम"ब्र रहेब्रापू८र्ष नििम जछिबाश्फि कट्क्रम । निङाग्न भूङ्गा पtिन कन्न श्रृंक्tएनग्न ब्रज इन । पिछक्का cोण গ্রুপ সমীপে উপস্থিত হইলে দাভিক পাঞ্চালরাজ অংকে अषप्शन ७ फे"शन कtब्रम । फांशष्ठ ब्रटे इरेइ cशां* **शांatरुग्न नांशएषा इबांबठौब्र ? भ्रांब अननएक निर्थिङ a वर्गौ कब्रन । अवtनtष छैiशइ ब्राजा इश्छाण कब्रिब्रा फेडद्रठां* श्रां★नि &द१ कtब्रन uद१ हभि१छां★ अ*टनछ इtख সমর্পণ করিলেন । । फाशैब्रशैौब्र ऐखप्नडौब्राह इजांबडैी-मअंग्रैौनमदिङ हांम फेडब्र गरूंग यवः जागनाश्कृिङ फागेझशैव्र भक्रि५कूगर गश्नोत्र फूछां★ अभिन्न श्रृंकगंग * मांtभ षांठिणांछ कtब्र । नभिः* *क्ष्णैcगग्न ब्रांछषांनैौ फांग्णिानर्णब्र १ gहै झाँअशांमैौएफहे (मोनमैौब्र यद्रषज्ञ कॉर्षींनभाशां इब्र । ७ोठौन प्रक्रि५ कोणब्राप्वाग्न भूर्तरिहे गकिङ श्। म । cषदणमाज वनार्फेन ७ भद्रथादान cणगांब्र मथादसैंौ cनांबांव প্রদেশে গঙ্গার প্রাচীন খাতের বামকুলে কতকগুলি ভয় ইষ্টকাদি পাওয়া গিয়াছে। এখানে এবং উত্তর পঞ্চালের অহিচ্ছত্রাপুরিতে যে সকল খোদিত ধ্যানীবুদ্ধ, তীর্থঙ্কর ও পাখনাথাদি খোদিত মূৰ্ত্তি পাওয়া গিয়াsে, তাছা ৰৌদ্ধ ও জৈনধর্ণের প্রতিপত্তিকালে সংস্থাপিত বলিয়া বোধ হয় । পুরাবি কনিংহাম এই সকল মূর্কি দেখিয়া লিথিয়া গিয়াছেন যে, মূৰ্ত্তিগুলি খৃষ্টপূর্ব প্রথম, *ङांशैौ इहे८ङ भू?ीग्न ७द्र वt 8र्ष *ठांशैौद्र शहै८ष । (s) রোহিলখণ্ডের অন্তর্গত কাম্পিলানগর হইতে তাঙ্কল্পকাৰ্য্যযুক্ত ५क cधाहौन छछूद्रव ८तो खाब्रडैौग्न शांइष८ब्र चांमैौफ इहेबांटक । বদাউন হইতে প্রাপ্ত লক্ষ্মণপালের শিলালিপি হইতে আমরা জানিতে পারি যে পঞ্চলের অন্তর্গত ৰোদামযুক্ত নগরে রাষ্ট্রকূটবংশীয় মরপতিগণ প্রবল প্রতাপে রাজ্য শাসন করিয়া महाडाब्रtछाफ ** म%गैौ बहिएचs षt चाबहिष्कृष्ण मltम धनिक इहेकाश्णि ! [ अश्छ्जि भक cनथ । ] ! "ब्राजांsनि प्रक्रिt५कूण छागैबषाश्नूatत्र "(भशलांब्रठ yl४४७२* ) SSBBD DBBBttttBB BBBDDDDDDD SDDBBBttttS DDD DHHHHDD DDD DD DDD KHHHHD DSLLLSD DSD अक्{ cषtब्रजौ cजजाब्र के उब्र ग+itशब्र ब्रांजवानी जश्ऋिणtभूब्रि थबहिष्ठ । (?) Cunningham's Arch. Reports, Wol. I. p. 264, ১৬ • of r
