পাতা:কাদম্বরী (হরিদাস সিদ্ধান্তবাগীশ).pdf/৬২৬

উইকিসংকলন থেকে
এই পাতাটির মুদ্রণ সংশোধন করা প্রয়োজন।

कथयाँ क्षाद्दम्बरीवष'ना । ६२e. शेषभोगनिषशाम्, (१) (ध) मधुमासलझोमिव षटपद पट खापङ्गियमाण कुसुम रजोधूसर पादपरागाम , (ड) शरदमिवोत्पादितमानसजकपन्निरवापनीत नीलकण्ठमदाम, (च) गौरोमिव खोताशकरचितीत्तमाङ्गाभरणाम, (छ) उदधिवेखावन (२) लेखामिव मधुकरकुलनौलतमालकाननाम, (ज) द्वन्दुमूत्तिमिवीद्दाम प्रतिज्ञावशात् पतिसंसगसूखेतरसूखभीगिगैौमिति सरखाथ । पृथिवैौपचे तु समुत्सारित सन्ग्राप्त मwहि प्रमश कुलभूषइर महेन्द्रादिकुलपव तथ्रेष्ठ यतिकर सम्वन्धी यया सा तथीला चासौ शैषमगैषु अनन्तनागफणासु निषथा विता चैति सा तथोक्ता ताम् । षत्र पूर्वौषमाखङ्ार । न च छ् गता विति धात्वर्धालुचरणेऽपि समुचिारित पदस्य प्राप्ताथ प्रयोगाभावादप्रयुक्ततादीष इति वाच्य खातामदोषौ झषादौ निहतार्थामयुतते । इति साहित्य दपणात् । (ङ) मध्विति । मधुमासलकीं चममासवियमिव वट पदपटलेन धमरगणेन अपक्रियमाणानि खकौब माखादिभ्यी नौयमानानि यानि कुसुमरजसि पुपरेषवत शत्पतनरिष्यथ ध.सर पादवी पराग उपरागी यखाशान् । भवत्र तु तादृशरजीभिध.सरा पादपानां वृथाषां रागा वर्षा यखाताम्। पूर्णोपमा । पराग श्रन्ट्रनै रैपौ गिरौं खात्यपरागयी दृति हेमचन्द्र । (च) मरदमिति । शरद शरत्कालमिव उत्पादितख थाक्षसौन्दय पद पुनज नितख मानसजनानी मनी भुव कामख पघिणां कडपचान्वितानां वाणानां रवेण ध्वनिना थपनौती दूरौक्वती नैौखकण्ठख शिवख मद काम दाइजनितीऽइडारी यया ताम्। भन्बन तु उत्पादित शरद व जनित मानसशकापचिषां इसानां रवरपनौती नीखवाच्ठानां मय राणां मद खरमाधुय्र्याइदारी यया ताम् । पूर्णोपमा । (छ) गौरौमिति । गौरौं पाव तौनिव श्रृंतम शुक वसन यस्या सा चासौ रचित ध्रतम् उत्तमाङ्गामरण मक्षकभूषण यया चेति ताम् । गौरौपचे तु श्व तांशी शिवग्निर खितचन्द्रस्य करी किरण चितम् भईनारौत्ररतया एकगरौरलात् ब्याप्तम् उत्तमाङ्गाभरण मक्षकभूषण यस्त्राखाम्। पूर्णीपमा । (ज) उदधौति । उदघे समुद्रख वैखावनलेखा तौरखावनयपौतामिव मधुकरकुलवल्लमरसमूहवत् नैौखतमा سیستم." অবস্থান কবিতেছে কাদম্বরীও তেমন পতিস সৰ্গসুখ ভিন্ন অন্তান্ত মুখভোগে অবস্থান করিতেছিলেন। (ঙ) চেত্রমাসে ভ্রমরগণ যখন পুষ্পের রেণু অপহরণ করে তখন তাহ পতিত হই। বৃক্ষসকলের বর্ণ যেমন ধূসর করে, সেখানেও তেমন ভ্রমবগণ যখন কাদম্বীব মালা হইতে পুষ্পের রেণু সকল অপহরণ করিতেছিল, তখন তাই পতিত হইয়া কাদম্বরীর চরণের বর্ণ ধূসর বরিয়াছিল। (চ) শরৎকাল যেমন হংসগণের রবে, ময়ূরের স্বরমাধুর্ঘ্যের অ স্কার দূর করে, কাদম্বরী ও তেমন পুনৰ্জ্জীবিত মদনের বাণের শব্দে মহাদেবের অহঙ্কার দূর করিয়াছিলেন। (ছ) পাৰ্ব্বতীর মস্তকের অলঙ্কার যেমন অৰ্দ্ধনারীশ্বর শিবের মস্তকস্থিত চঞ্জের কিরণে ব্যাপ্ত থাকে, কাদম্বীরও তেমন পরিধানে পরিষ্কৃত বস্ত্র ছিল এবং মগুকের অলঙ্কার সজ্জিত ছিল । (জ) সমুদ্রতীরস্থ বনশ্রেণীর ভিতরে যেমন ভ্রমরগণেব স্থায় নীলবর্ণ তমালবন থাকে, কাদম্বীরও তেমন ভ্রমরগণের স্থায় অত্যন্ত কৃষ্ণবর্ণকেশঝলাপে শোভিত্ত (१) भूधशतिकराम् भूदइरव्यतिकरां श्रेष । (९) धन ।